Dysleksja rozwojowa – przyczyny, diagnoza i nowe odkrycia neurobiologiczne

Dysleksja rozwojowa - przyczyny dysleksji

Czym jest dysleksja? Dysleksja jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń uczenia się. Dotyka miliony ludzi na całym świecie, zarówno dzieci, jak i dorosłych. To specyficzne trudności w nauce czytania, pisania, liczenia. Wynikają one z pewnych zakłóceń w rozwoju u dziecka czynności mowy, spostrzegania, pamięci (słuchowej i wzrokowej), ruchu czy koncentracji.

Przyczyny dysleksji mogą mieć swoje korzenie w okresie prenatalnym, okołoporodowym oraz we wczesnym dzieciństwie. W tym czasie może dojść do uszkodzenia struktur centralnego układu nerwowego, szczególnie obszarów odpowiedzialnych za analizatory wzrokowe, słuchowe i kinestetyczno-ruchowe. Mikrouszkodzenia lub opóźnienia w ich rozwoju mogą utrudniać automatyzację procesów potrzebnych do nauki czytania i pisania. Wpływają na odbiór i przetwarzanie informacji sensorycznych. W efekcie dzieci dotknięte dysleksją mogą wykazywać specyficzne trudności w nauce ortografii, trudności w nauce pisania, rozpoznawaniu liter, sylab,. Również w płynności czytania, co jest charakterystyczne dla dysleksji.

Nowe odkrycia w neurobiologii dysleksji: zmiany w funkcjonowaniu i strukturze wzgórza

Pomimo wielu lat badań, przyczyny tego zaburzenia nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Do tej pory, badania neurobiologiczne koncentrowały się głównie na patofizjologicznych zmianach w korze mózgowej. Szczególnie w obszarze odpowiedzialnym za przetwarzanie tekstu. Jednak najnowsze odkrycia naukowe wskazują na nowe mechanizmy, które mogą leżeć u podstaw dysleksji rozwojowej. Badania przeprowadzone przez zespół naukowców z Drezna (Christa Müller-Axt, Louise Kauffmann, Cornelius Eichner, Katharina von Kriegstein) wykazały, że dysleksja rozwojowa może być powiązana z zaburzeniami w funkcjonowaniu i strukturze wzgórza. Jest to kluczowy region mózgu odpowiedzialny za przetwarzanie informacji wizualnych.

Wzgórze jako kluczowy element w przetwarzaniu informacji wzrokowych

Wzgórze jest częścią mózgu, która pełni rolę łącznika między oczami a korą mózgową. Odpowiada za selektywne przetwarzanie różnych aspektów wizualnych, takich jak ruchy, zmieniające się obrazy, oraz kolory. W obrębie wzgórza znajdują się różne struktury odpowiedzialne za te funkcje. Mniejsza część wzgórza przetwarza szybko zmieniające się obrazy i ruchy, podczas gdy większa część koncentruje się na rozpoznawaniu kolorów. Ze względu na lokalizację wzgórza głęboko w mózgu oraz jego niewielką wielkość, badania nad tym regionem za pomocą tradycyjnych metod obrazowania mózgu, takich jak rezonans magnetyczny (MRI), napotykają liczne trudności. Do tej pory, aby uzyskać precyzyjne obrazy tej struktury, potrzebne były zaawansowane techniki obrazowania

Postępy w technologii MRI i ich wpływ na badania nad dysleksją

Wykorzystanie zaawansowanego systemu rezonansu magnetycznego (MRI) w Instytucie Nauk Poznawczych i Neurobiologicznych Maxa Plancka (MPI-CBS) w Lipsku umożliwiło badanie wzgórza z niespotykaną dotąd precyzją. Zespół badaczy z Drezna, posługując się tymi nowoczesnymi narzędziami, odkrył, że u osób z dysleksją zachodzą zmiany w funkcji i strukturze wrażliwej na ruch części wzgórza. Zmiany te były szczególnie widoczne u mężczyzn z dysleksją, co sugeruje możliwość istnienia różnic płciowych w patofizjologii tego zaburzenia. Badanie, które zostało opublikowane w czasopiśmie "Brain", obejmowało 25 osób z dysleksją oraz 24 osoby z grupy kontrolnej. Pozwoliło to na na szczegółowe porównanie struktur mózgowych obu grup.

Neurobiologiczne podstawy dysleksji: zmiany w strukturze wzgórza

Dotychczas, badania nad dysleksją koncentrowały się głównie na zmianach w korze mózgowej, odpowiedzialnej za przetwarzanie informacji werbalnych, w tym tekstu pisanego. Jednak badania z Drezna wskazują na alternatywne podejście, w którym to wzgórze, szczególnie jego część wrażliwa na ruch, może odgrywać kluczową rolę w rozwoju dysleksji. Podobne przypuszczenia pojawiły się już wcześniej w badaniach postmortem, które sugerowały, że zmiany morfologiczne w określonym poddziale wzgórza – magnokomórkowym bocznym jądrze gałkoruchowym (M-LGN) – mogą być związane z dysleksją. Jednak ze względu na trudności w nieinwazyjnym badaniu tego obszaru w żywych ludziach, wcześniejsze badania nie potwierdziły tych hipotez. Nowe badania, wykorzystujące technologię MRI o wysokiej rozdzielczości przy wysokim natężeniu pola (7 T), umożliwiły badanie tego obszaru wzgórza w żywych osobach z dysleksją. Wyniki wskazują na nieprawidłowe odpowiedzi M-LGN u osób z dysleksją w porównaniu do grupy kontrolnej. Co więcej, zmiany te były szczególnie zauważalne u mężczyzn, co potwierdza wcześniejsze obserwacje dotyczące różnic płciowych w manifestacji tego zaburzenia. Zmiany w funkcji M-LGN okazały się mieć związek z jednym z kluczowych objawów dysleksji – trudnościami w szybkim nazywaniu liter i cyfr.

Potencjał terapeutyczny wynikający z nowych odkryć

Przełomowe odkrycie dotyczące wzgórza toruje drogę do nowych strategii diagnostycznych i terapeutycznych. Zlokalizowanie obszaru mózgu odpowiedzialnego za specyficzne trudności w czytaniu daje nadzieję na opracowanie nowych, bardziej efektywnych metod leczenia dysleksji rozwojowej. Dr Christa Müller-Axt, badaczka z Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie, podkreśla, że odkrycie to może otworzyć drzwi do opracowania nowych technik neurostymulacji, które będą modulować aktywność wzgórza. Takie podejście mogłoby pomóc w łagodzeniu objawów dysleksji, szczególnie poprzez poprawę funkcjonowania M-LGN.

Chociaż minie jeszcze sporo czasu, zanim opracowane zostaną skuteczne metody terapeutyczne, to zlokalizowanie odpowiedniego obszaru w mózgu stanowi istotny krok naprzód. Jak zaznacza Müller-Axt, "jeśli zmodulujemy aktywność tego obszaru, może to rzeczywiście pomóc w przyszłości osobom z dysleksją".

Wnioski i przyszłe kierunki badań

Nowe odkrycia dotyczące wzgórza jako potencjalnego centrum dysleksji stanowią ważny element w budowaniu pełniejszego obrazu neurobiologicznych podstaw tego zaburzenia. Badania te pokazują, że zmiany w strukturze i funkcji M-LGN są cechą charakterystyczną dysleksji i mogą wpływać na wyniki diagnostyczne związane z tym zaburzeniem. Ważnym elementem jest również zauważenie różnic płciowych w manifestacji tych zmian, co może stanowić podstawę dla bardziej spersonalizowanych metod leczenia w przyszłości.

Odkrycia te wyznaczają nowe kierunki w badaniach nad dysleksją i otwierają możliwości dla opracowania innowacyjnych, nieinwazyjnych terapii, które mogą znacząco poprawić jakość życia osób z tym zaburzeniem. Jednak przed naukowcami stoi jeszcze wiele wyzwań związanych z dalszym zgłębianiem neurobiologicznych mechanizmów dysleksji oraz opracowaniem skutecznych terapii.

Gdzie wykonać diagnozę dysleksji? Jak pomóc dziecku? Leczenie dysleksji

Diagnozę dysleksji (rozpoznanie dysleksji) przeprowadzają poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz specjalistyczne ośrodki terapeutyczne. W Polsce dostępne są placówki oferujące diagnozę i terapię metodą Warnkego, która koncentruje się na usprawnianiu funkcji percepcyjno-motorycznych.

W poniższym linku znajduje się lista placówek, które wykonują istnieje możliwość rozpoznania dysleksji: https://metodawarnkego.pl/dla-rodzicow/gdzie-wykonac-diagnoze/

Więcej informacji na temat tego, czym jest dysleksja znajdziesz na stronie: https://metodawarnkego.pl/metoda-warnkego/opis-i-przeznaczenie-metody/dysleksja/