Stres – jak sobie z nim radzić?

Stres jest normalną ludzką reakcją. Jest częścią bycia człowiekiem. Stres może być pozytywny, dzięki niemu stajemy się czujni, zmotywowani i gotowi do uniknięcia niebezpieczeństwa. Staje się jednak problemem, gdy trwa nieprzerwanie, bez chwili ulgi.

W tym artykule przeczytasz:

• Co to jest stres

• Co dzieje się z ciałem podczas stresu

• Jakie są skutki przewlekłego stresu

• Jak nauczyć się odpowiednio zarządzać stresem

• Jak wykorzystać biofeedback w terapii stresu i treningu reakcji na stres

Co to jest stres?

Stres można zdefiniować jako dowolny rodzaj zmiany, która powoduje napięcie fizyczne, emocjonalne lub psychiczne. Co ciekawe, nie istnieje medyczna definicja stresu. Specjaliści i lekarze często mają odmienne zdania co do tego, czy stres jest przyczyną problemów, czy ich skutkiem.

Stres jest reakcją organizmu na nowe sytuacje. Nie jest na nie przygotowany, więc staje się czujny i przyjmuję postawę obronną, aby w razie potrzeby ochronić nas przed zagrożeniem. Kiedy doświadczamy zmian lub stajemy przed wyzwaniami (są to tzw. stresory), nasze ciało wytwarza reakcje fizyczne i psychiczne.

Nawet duży stres spowodowany tragicznymi zdarzeniami, jak:

• poważna choroba,

• utrata pracy,

• śmierć w rodzinie

jest naturalną częścią życia. Kluczem do dobrego samopoczucia jest jednak to sposób, w jaki reagujemy na stres, a nie sam fakt, iż ten wystąpił. Jeśli często czujemy się przytłoczeni stresem, uczucia z nim związane mogą stać się dla nas problemem.

Co dzieje się z ciałem podczas stresu?

Kiedy czujemy się zagrożeni, nasz układ nerwowy reaguje, uwalniając hormony stresu, w tym adrenaliny i kortyzolu, które pobudzają organizm do działania w nagłych wypadkach.

Za reakcję na stres odpowiada autonomiczny układ nerwowy. Kontroluje on tętno, oddychanie, widzenie i wiele innych. Gdy napotkamy stresor uruchamia on tzw. tryb „walki lub ucieczki”, który ma nam pomóc poradzić sobie z sytuacją. Do zmian fizycznych, które zachodzą podczas reakcji na stres zaliczamy:

• Szybsze bicie serca

• Napięcie mięśni

• Wzrost ciśnienia krwi

• Przyspieszony oddech

• Wyostrzenie zmysłów

Gdy poczujemy, że zagrożenie minęło, ciało uwalnia inne hormony, które pomagają rozluźnić mięśnie.

Fizyczne objawy stresu obejmują:

• Ból w klatce piersiowej

• Bóle głowy, zawroty głowy

• Drżenie

• Zaciskanie żuchwy

• Problemy żołądkowe

Z kolei do psychicznych objawów zaliczamy:

• Niepokój

• Drażliwość

• Depresję

• Ataki paniki

• Smutek

Skutki przewlekłego stresu

Wymagające czasy, w jakich przyszło nam żyć sprawiają, że nietrudno przestać panować nad emocjami i dać pochłonąć się stresowi. W związku z tym nasze ciała mogą przez większość czasu istnieć w stanie podwyższonego stresu. Przewlekły stres z kolei jest w stanie zaburzyć praktycznie każdy system w ciele:

• Układ odpornościowy

• Układ trawienny

• Układ rozrodczy

• Układ sercowo-naczyniowy

Co więcej, dłuższa ekspozycja na stresory czyni nas bardziej podatnymi na lęki, depresję i inne problemy ze zdrowiem psychicznym.

Jak nauczyć się odpowiednio zarządzać stresem?

Stresu nie da się uniknąć, ale nauczyć się zarządzać nim tak, aby nas nie przytłaczał. Jeśli poziom stresu jest jeszcze stosunkowo niski, można próbować radzić sobie z nim we własnym zakresie, korzystając z takich rozwiązań jak:

• Regularna aktywność fizyczna

• Spotkania towarzyskie

• Techniki relaksacyjne

• Zdrowa dieta

Natomiast jeśli stres osiąga już wyjątkowo wysokie poziomy, utrudniające codziennie funkcjonowanie, warto zasięgnąć porady specjalisty.

Biofeedback a terapia stresu

Jednym ze skutecznych sposobów nauki radzenia sobie ze stresem jest trening biofeedback. Dostarcza on informacji zwrotnych o reakcjach ciała, co następnie można wykorzystać do nauki określonej czynności. Na przykład zarządzania stresem.

Biofeedback pomaga pacjentom kontrolować ich reakcję na stres. Uczą się jak rozpoznawać moment, w którym pojawia się napięcie i jak regulować swoje czynności fizjologiczne w celu przywrócenia lub utrzymania równowagi autonomicznej.

Techniki biofeedbacku mogą pomóc pacjentom poprawić samoświadomość stanów wewnętrznych i nauczyć ich umiejętności samoregulacji w celu manipulowania określonymi funkcjami fizjologicznymi, aby unikać niezdrowych wzrostów pobudzenia takich jak przy stresie.

Podczas diagnozy w ramach terapii biofeedback zbieramy informację o organizmie poprzez pomiar:

• Obwodowej temperatury skóry

• Reakcji elektrodermalnej EDR

• Napięcia mięśniowego

• Rytmu serca i objętości krwi

• Oddechowej arytmii zatokowej

Pozwala to zebrać informacje o aktualnym stanie organizmu, które są punktem wyjściowym. Na ich podstawie jesteśmy w stanie ustalić dalsze postępowanie terapeutyczne i odpowiednio zaplanować sesje treningowe.

Za pomocą systemu do biofeedbacku – BioGraph Infiniti i współpracujących z nim programów: Physiology Suite, Stress Control, DeStress Solution możemy obserwować, zapisywać i trenować parametry fizjologiczne.