Trudności w uczeniu się – skuteczne metody

Trudności w uczeniu się nie są problemem z inteligencją lub motywacją. Dzieci z trudnościami w uczeniu się nie są leniwe ani mniej inteligentne. Widzą, słyszą i rozumieją rzeczy inaczej, ponieważ przewody w ich mózgach, mówiąc prosto, są inaczej połączone. A to wpływa na sposób, jak odbierają i przetwarzają informacje.

W tym artykule przeczytasz:

• Czym są trudności w uczeniu się?

• Skąd biorą się trudności w uczeniu się?

• Jakie trudności w uczeniu się występują najczęściej?

• Czym są specyficzne trudności w nauce czytania i pisania i jakie jest ich podłoże?

• Jakie zaburzenia najczęściej występują u dyslektyków?

• Jakie metody terapeutyczne wspierają dzieci w trudnościach w uczeniu się?

Czym są trudności w uczeniu się?

Każde dziecko od czasu do czasu ma, i jak najbardziej może mieć, problemy z odrabianiem lekcji. Jeśli jednak pewien obszar jest dla nich przez dłuższy czas problematyczny, może to wskazywać na zaburzenia związane z uczeniem się.

Najczęstsze rodzaje trudności w uczeniu się obejmują problemy z:

• czytaniem,

• pisaniem,

• matematyką,

• rozumowaniem,

• słuchaniem,

• mówieniem.

Dzieci z zaburzeniami uczenia się mogą czuć się sfrustrowane, że nie są w stanie opanować przedmiotu pomimo usilnych starań. Okazują swoją bezradność i ostatecznie wycofują się. Zaburzenia uczenia się mogą również występować z zaburzeniami emocjonalnymi lub behawioralnymi, takimi jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) lub zaburzenia lękowe.

Niektóre z objawów trudności w uczeniu się to:

• Trudności z zapamiętaniem tego, co właśnie zostało powiedziane lub co właśnie przeczytano

• Trudności w wykonywaniu zadań rękami, takich jak pisanie, cięcie lub rysowanie

• Brak koordynacji podczas poruszania się

• Trudność w odróżnieniu prawej i lewej strony

Skąd biorą się trudności w uczeniu się?

Trudności w uczeniu się mogą mieć podłoże genetyczne. Trauma psychologiczna lub nadużycia czy znęcanie się nad dzieckiem we wczesnym dzieciństwie także mogą wpływać na rozwój mózgu i zwiększać ryzyko zaburzeń uczenia się. Mogą być one również spowodowane zmianami w mózgu spowodowanymi urazem porodowym lub urazem neurologicznym w macicy.

Problemy z czytaniem, pisaniem i matematyką

Trudności w uczeniu się często grupują się według zestawu podstawowych umiejętności szkolnych. Najbardziej widoczne zaburzenia zwykle dotyczą:

• czytania (dysleksja),

• pisania (dysgrafia),

• matematyki (dyskalkulia).

Warto zaznaczyć, że czytanie, pisanie i matematyka to nie jedyne umiejętności, na które wpływają zaburzenia uczenia się. Inne rodzaje trudności w uczeniu się obejmują trudności z umiejętnościami motorycznymi (ruch i koordynacja), rozumieniem języka mówionego, rozróżnianiem dźwięków i interpretowaniem informacji wizualnych.

Specyficzne trudności w nauce czytania i pisania

Specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania nazywa się dysleksję. Chociaż nie jest ona schorzeniem, które można całkowicie wyleczyć, wczesna ocena i interwencja dają bardzo dobre rezultaty. Bywa tak, że dysleksja pozostaje niezdiagnozowana przez lata i nie jest rozpoznawana aż do wieku dorosłego.

Badania naukowe nie formułują jednoznacznej teorii opisującej podłoże dysleksji. W dużej mierze przyczyny doszukuje się w nieprawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Koncepcje wskazują z jednej strony na upośledzenie funkcji słuchowo-językowej i zaburzenia procesu przetwarzania informacji słuchowych, z drugiej wskazują na związki przyczynowe pomiędzy wrażliwością wzrokową na ruch a czytaniem.

Najistotniejsze hipotezy powstawania dysleksji:

• Deficyt kanału wielkokomórkowego – zakłada, że podczas skokowego przejścia oka na kolejną część tekstu przeważać zaczyna kanał wielkokomórkowy, który przyspiesza wygaszanie tekstu.

• Deficyt fonologiczny – specyficzne zaburzenia językowe związane z trudnościami w różnicowaniu dźwięków mowy, czyli zaburzeniach słuchu fonemowego, problemach z analizą, syntezą, kodowaniem dźwięków mowy na znaki graficzne.

• Deficyt funkcji móżdżkowych – zaburzenia związane z automatyzmem czynności ruchowych, również koordynacją wzrokowo-ruchową. Wskazuje na problemy w pisaniu u dyslektyków przez deficyt w kontroli napięcia mięśniowego i problemów z nabywaniem automatycznych czynności takich jak pisanie, czytanie czy liczenie.

• Deficyt uwagi – zaburzenia uwagi przestrzennej. Wykazano, że dyslektycy częstą nie zauważają obiektów znajdujących się z ich lewej strony.

Zaburzenia funkcji słuchowych i fal mózgowych w dysleksji

Wiele badań wskazuje na deficyty funkcji słuchowych u dyslektyków. Mają oni często problem w postrzeganiu i wydobywaniu częstotliwości formantów w mowie i piśmie, np. często mylą spółgłoski wargowe „p” i „b”.

Badania EEG sugerują, że u dzieci dyslektycznych dochodzi do zmniejszenia aktywności fal mózgowych w strukturach zaangażowanych w proces czytania. Dzieci z prawidłowym rozwojem umiejętności czytania wykazują większą spójność w badaniach w spoczynku i podczas czytania w zakresie fal theta i beta niż dzieci z dysleksją, u których różnice są znacznie bardziej widoczne.

Jakie metody terapeutyczne wspierają dzieci w trudnościach w uczeniu się?

Jedną z metod, która skupia się przede wszystkim na diagnozie i terapii takich trudności w uczeniu się jak czytanie i pisanie, jest metoda opracowana przez Freda Warnke – zwana również Metodą Warnkego.

Rozwiązania metodologiczne i technologiczne zastosowane w diagnostyce i terapii Metodą Warnkego zostały opracowane tak, aby osiągnąć trzy podstawowe cele:

• Automatyzacja przetwarzania percepcji w zakresie słuchu, wzroku i motoryki w odpowiednim tempie

• Automatyzacja koordynacji półkul mózgowych

• Rozwój i automatyzacja słownika wizualnego

Jak można zauważyć, Metoda Warnkego odpowiada na większość hipotez powstawania dysleksji poprzez realizację treningu łączącego funkcje słuchowe, wzrokowe i motoryczne. Terapia Metodą Warnkego opiera się na diagnozie 14 funkcji podstawowych oraz treningu słuchowym, wzrokowym, motorycznym i lateralnym.

Metoda Warnkego zyskała uznanie dzięki mocnym podstawom naukowym oraz zestandaryzowanej metodologii diagnozy i treningu.

Wykorzystanie ćwiczeń sensomotorycznych (np. na kołysce czy walcu) przed treningiem słuchowym lub pomiędzy ćwiczeniami słuchowymi przekłada się na lepszą kontrolę mięśni jamy ustnej, a tym samym mowę i pracę dziecka podczas treningu słuchowego.

Motorykę oraz poczucie ułożenia ciała w przestrzeni można wspierać także poprzez prowadzenie treningów na platformie do balansowania. Dzięki wykorzystaniu gier treningowych dziecko może pracować nie tylko nad równowagą, ale także nad umiejętnościami motorycznymi związanymi z koordynacją i koncentracją.

Bibliografia:

1. Hładuńska I., Boćkowski L., Sobaniec W., Badania neurofizjologiczne w dysleksji rozwojowej, 2015.
2. Marosi E., et al., Electroencephalographic coherences discriminate between children with different pedagogical evaluation, 1995.
3. Schulte-Körne G., Bruder J., Clinical neurophysiology of visual and auditory processing in dyslexia: a review, 2010.
4. Simos PG., et al., Dyslexia-specific brain activation profile becomes normal following successful remedial training, 2002.