Trening zmienności rytmu serca w edukacji

W tym artykule przeczytasz:

• Jakie ma znaczenie dla naszego organizmu zmienność rytmu serca (HRV)

• Jak osiągnąć równowagę psychofizjologiczną organizmu

• Na czym polega trening HRV (RSA) Biofeedback

• Znaczenie RSA (HRV) Biofeedback w edukacji

• Jaką aparaturę wykorzystać w treningu RSA (HRV) Biofeedback

Znaczenie zmienności rytmu serca w fizjologii człowieka

Zmienność rytmu serca jest cechą fizjologii człowieka, kontrolowaną przez AUN (autonomiczny układ nerwowy), który nie podlega świadomej kontroli człowieka. Ważny dla życia narząd taki jak serce, fizjologicznie powinien zmieniać częstotliwość uderzeń serca w trakcie każdego cyklu oddechowego. Podczas wdechu rytm serca powinien przyspieszać, a w czasie wydechu zwalniać. Jest to jak najbardziej prawidłowe zjawisko fizjologiczne. To autonomiczny układ nerwowy, właściwie jego część współczulna jest odpowiedzialna za przyspieszenie rytmu serca podczas wdechu. Natomiast jego antagonista czyli układ nerwowy przywspółczulny, przejmuje kontrolę nad pracą serca w czasie wydechu i zwalnia jego rytm.

Pożądana ze względu na równowagę psychofizyczną zmienność rytmu serca jest największa w trakcie relaksu. Pacjent zrelaksowany ma tętno 89 ( uderzeń na minutę -ang. beats-per-minute BPM) w czasie wdechu oraz tętno 76 w czasie wydechu. Jest to więc różnica 13 BPM, między wdechem i wydechem. U tego samego pacjenta, pod wpływem stresu obserwujemy znaczny spadek różnicy BPM dla wdechu i wydechu sięgający 11 BPM. W przypadku silnego zdenerwowania (stresu), ta wartość-różnica może się nawet wyzerować.

Jak zatem osiągnąć równowagę psychofizjoligczną organizmu? Trening HRV

Dzięki poznaniu i zbadaniu tego zjawiska, wiemy że do osiągnięcia równowagi psychofizjologicznej organizmu możemy doprowadzić poprzez trening odpowiednich wzorców oddechowych, stosując w celu ich opanowania metodę HRV Biofeedback. Wykorzystując w treningu technikę sprzężenia zwrotnego uczymy pacjenta oddychać przeponowo w tempie 6 oddechów na minutę. Taki wzorzec oddechowy 6 cykli na minutę, prowadzi do uzyskania tzw. częstotliwości rezonującej RSA.

Można wtedy zaobserwować w zapisie parametrów oddechu i rytmu serca synchronię (koherencję) pomiędzy rytmem oddechu a czynnością serca. W tzw. fazie zerowej wraz z wdechem serce natychmiast przyspiesza, a z wydechem natychmiast zwalnia. Odpowiedni wzorzec oddychania przeponowego prowadzi do zachowania równowagi psychofizjologicznej. W warunkach silnego stresu, może być pomocny w procesie uczenia się, czy też w optymalnym wykonywaniu jakiejś czynności, zarówno o charakterze intelektualnym, jak i fizycznym.

Zastosowanie RSA Biofeedback w edukacji

U dzieci w wieku szkolnym potwierdzono związek pomiędzy czynnością autonomicznego układu nerwowego, ocenianą w pomiarach RSA (HRV) i jej zmian w trakcie wykonywania zadań poznawczych, a wynikami osiąganymi w próbach angażujących funkcje poznawcze. Oznacza to, że istnieje dodatnia korelacja pomiędzy poprawnością wykonywanych zadań szkolnych a RSA. Badacze zauważyli spadek RSA podczas wykonywania zadań, czyli mniejszego wpływu układu przywspółczulnego w sytuacji wymagającej koncentracji i kontroli poznawczej.

Jakie są wskazania do terapii RSA Biofeedback w szkole

RSA (HRV) Biofeedback to skuteczna forma terapii dla dzieci borykających się z:

• AHD, ADD

• dysleksją

• zaburzeniami psychoemocjonalnymi

• zaburzeniami koncentracji uwagi

• zaburzeniami pamięci

Metoda RSA Biofeedback wykorzystywana jest także w treningach osób zdrowych w celu zmniejszenia niepożądanych skutków stresu oraz napięcia emocjonalnego. Regularny trening RSA Biofeedback u dzieci umożliwia osiągnięcie takich korzyści jak:

• poprawa pamięci

• polepszenie koncentracji uwagi

• zwiększenie kreatywności

• zwiększenie pewności siebie

• polepszenie zachowania

• zmniejszenie agresji

• zahamowanie lęków

Jaką aparatura przeznaczona jest do treningu RSA (HRV) Biofeedback?

Do przeprowadzenia treningu HRV Biofeedback potrzebne są dwa czujniki fizjologiczne: oddechowy oraz czujnik rytmu serca BVP. Podczas treningu czujniki podłączone są jednocześnie do kodera BFB, który na bieżąco monitoruje częstotliwość oddechu oraz rytm bicia serca. Sukcesywnie przeprowadzane ćwiczenia z wykorzystaniem metody HRV Bifeedback  mają na celu wyuczenie odpowiedniego wzorca oddechowego.